Giá Trị Của Phấn Hoa

Phấn hoa không thể nhầm lẫn với phấn ong được. Phấn hoa bao gồm những tế bào của các nhụy hoa đực mà con ong đã thu hái hàng trăm ngàn các hoa đem về rồi sau đó người ta tổ chức gạt lại không cho con ong mang vào tổ.

Còn phấn ong là do con ong giành được những hạt phấn trên để đưa vào tổ dự trữ ở các ô lăng và qua mọi thao tác chế biến bấy giờ mới gọi là phấn ong hay lương ong. Như vậy giữa phấn ong và phấn hoa khác nhau về cấu trúc và thành phần dinh dưỡng. Dưới đây Golden Bee xin chia sẽ đôi điều về giá trị của phấn hoa.

Làm thế nào để có phấn hoa ?

Thực tế khai thác phấn hoa cho thấy, khi đến mùa hoa nở rộ, không phải đàn ong nào cũng lấy được phấn hoa, mặc dù các đàn ong đó cũng có số lượng cầu ong, ong thợ đông đúc như nhau. Mặt khác, không phải phấn hoa nào ong cũng lấy được như nhau, nếu không có tác động của người vào (đặc biệt là thức ăn).

Con ong đi khai thác phấn hoa.

Mỗi viên phấn hoa, con ong phải thu gom từ vài trăm đến vài ngàn bông hoa khác nhau để được một viên phấn hoa (có từ ba triệu đến năm triệu tế bào hoa).

Nếu là vùng hoa không có mật hoa thiên nhiên (vùng bắp), con ong bắt buộc phải hút mật dự trữ ở trong tổ hoặc nước siro đường cho thật no. Khi hút no mật, con ong bay lượn trên các đóa hoa dùng chân trước thu gom chuyển lên miệng rồi dùng hai chân trước cùng với miệng nhào luyện viên phấn và sự nhu động của túi mật tiết ra một lượng mật vừa phải để cho hạt phấn dính lại với nhau, rồi dùng hai chân giữa chuyển hạt phấn đắp vào hai giỏ phấn… Quá trình thu gom nhào luyện và đắp vào giỏ phấn là một quá trình liên tục cho đến khi nó được hai viên phấn có khối lượng vừa đủ sức tải của cơ thể, con ong sẽ bay về tổ.

Nếu vùng hoa có tiết mật hoa, con ong không phải hút mật dự trữ hoặc siro đường ở tổ, mà trước tiên là hút một lượng mật hoa vừa phải trước khi thu gom phấn hoa, rồi sau vừa thu phấn vừa nhả mật hoa vừa nhào luyện phấn hoa. Trường hợp hoa có cả phấn và mật, con ong khi về tổ có phần vất vả hơn (vừa có hai viên phấn, bụng vừa to). Trường hợp con ong dùng mật thiên nhiên để ướp luyện với nhụy hoa thì phấn hoa ấy rất bổ, nhưng công việc phơi sấy rất khó khô và bảo quản cũng khó.

Trường hợp hai loại hoa cùng trổ một lúc: Ví dụ: Hoa bắp và hoa cao su, thì trước khi ong lấy phấn bắp bao giờ ong cũng hút trước mật cao su rồi mới thu gom phấn bắp.

Tổ chức khai thác phấn hoa

Việc tổ chức khai thác phấn hoa như thế nào cho tốt nhất để đảm bảo được giá trị của phấn hoa là vấn đề cần phải bàn tính kỹ lưỡng giữa ngành nuôi ong và ngành sử dụng phấn hoa (Y tế).

Theo kinh nghiệm nhiều năm, có thể tạm rút ra được một số phương pháp khai thác trong điều kiện hiện nay như sau:

• Dùng một lưới cản phấn khong cho con ong mang phấn vào tổ.
• Dùng một cái máng hứng phấn phải đảm bảo vệ sinh.
• Thu gom phấn tươi nhiều đợt trong ngày.
• Chỉ tiến hành sấy khô trong phòng kín, ở nhiệt độ 45 – 50 độ C chứ không nên phơi khô bằng nắng.
• Sàng bỏ phấn vụn và bảo quản trong can nhựa kín hoặc túi nilon.

Tiêu chuẩn phấn để đưa vào chế biến

• Thủy phân còn 8% nước, thơm, không vụn, sâu mọt và vón cục.
• Hàm lượng nito toàn phần lớn hơn 3%.
• Có phản ứng Axit Amin.
• Không có lẫn vật lạ.

Thành phần dinh dưỡng của phấn hoa.

Phấn hoa ở mỗi loại cây khác nhau, có thành phần dinh dưỡng khác nhau. Đặc biệt trong một số loại cây như cây bắp, có 6 loại giống khác nhau, thì thành phần cũng khác nhau. Thậm chí ngay trong một giống nhưng trồng địa điểm khác nhau, các chỉ số về dinh dưỡng cũng khác nhau. Ngoài ra, phần thu hoạch và chế biến bảo quản của người kỹ thuật cũng ảnh hưởng đến thành phần dinh dưỡng.

Thực tế thành phần dinh dưỡng của phấn hoa được xác định theo các chỉ số như sau (chỉ số giao động trung bình).

• Protein từ 7.0 – 29.7%
• Lipit 0.94 – 11.44%
• Đường 18.82 – 41.20%
• Chất tro 0.91 – 13.60%
• Nước 0.70 – 6.29%

Theo tài liệu của Nielsel, thành phần hóa học của phấn hoa bắp (Ngô) như sau:

• Nito 4.2%
• Protein 26.3%
• Sunphat 4.90%
• Photpho 0.75%
• Lưu huỳnh 0.30%
• Đường khử 7.30%
• Đường tổng hợp 34.6%

Có khoảng hơn 18 loại Axit amin và trong đó có các Axit amin quan trọng như: Acginin, Hixtidin, Isoleisin, Linzin, Metionin, Feninlalanin, Trionin, Triptophan valin…Hàm lượng này thay đổi từ 1- 20%.

• Các nguyên tố vi lượng như Kali, Magie, Silic, Lưu huỳnh, Đồng, Coban, Sắt, Nhôm, Canxin, Mângn, Photpho, Bạc, Kẽm, Crom.
• Đường ở dạng oxi và không khử oxi như: Glucoz, Lactoz, Saccaroz, Galactoz, Xtukoz, Radioz, Ramnoz.
• Một dãy Hidrocacbon, rượu và xeton cá phân tử cao.
• Các Axit béo không no cũng chiếm tỷ lệ khá cao.
• Vitamin trong phấn hoa rất giàu nhóm B, ngoài ra còn có Vitamin A,E,D,K,PP.
• Các men có mặt của Invectaza, Sacaraza, Galactaza.
• Đạm Glubulia, Pepton…
• Các Axit hữu cơ và vô cơ tồn tại phụ thuộc vào việc thu hoạch và chế biến của con ong rất lớn.

Ngoài ra còn có mặt của Sterol để tổng hợp Colecterol mà trong sữa ong chúa cũng có.

Phấn hoa cũng như sữa ong chúa, việc kiểm nghiệm định lượng và định tính vẫn còn nhiều tồn tại.

Chúng tôi xin giới thiệu một tiêu chuẩn cơ sở mà việc mua bán ở thị trường hiện nay tạm thừa nhận.

Tiêu chuẩn phấn hoa

Hình thức

Phấn hoa có hình hạt không đều, màu vàng, vàng sậm, vàng nâu hay nâu, mùi đặc biệt, vị hơi ngọt, ít tan trong nước, cồn, ete.

Định tính

Xem kính hiển vi phải có những hạt phấn hình bầu dục hay tròn, không được có các côn trùng, không được có nấm mốc.

• Độ ẩm: nhỏ hơn 8%.
• Phải có phản ứng của Axit Amin.
• Hàm lượng nito toàn phần lớn hơn 3% tính trên chế phẩm sấy khô.

Phương pháp thử.

Định tính Axit amin.

Nghiền thật kỹ 0,5g phấn hoa với 10ml nước cất trong 20 phút sau đó thêm vào 0,5g than hoạt tính, nghiền trong vài phút lọc trên giấy lọc dày, lấy khoảng 4ml dịch lọc, thêm vào 50ml natri axetat, 5 giọt dung dịch ninhidrin 1% trong cồn metanon đun sôi nhẹ, vài phút hỗn hợp sẽ có màu tím, để nguội màu tím càng rõ hơn.

Xem kính hiển vi.

Tán nhỏ vài hạt phấn, lấy một ít đặt trên kính hiển vi, nhỏ vào một giọt nước, đậy phiến kính mỏng lên rồi đem soi kính hiển vi sẽ thấy những hạt phấn hình tròn hay bầu dục. Trên thị trường kính không được có xác côn trùng, vật lạ, nấm mốc.

Độ ẩm.

Cân thật chính xác 1g phấn, cho vào chén đã cân sấy ở 100 – 150 độ C đến khi khối lượng không đổi. Khối lượng chế phẩm mất đi nhỏ hơn 8%.

Tác dụng

Bảo quản

Khâu bảo quản quyết định giá trị dinh dưỡng của phấn hoa.

• Bảo quản phấn còn tươi:

Phấn hoa nếu được bảo quản ở dạng còn tươi thì giá trị dinh dưỡng không bị thay đổi mấy. Hiện nay giữa ngành chủ quản và ngành có liên quan chưa tìm ra một biện pháp nào tốt nhất để bảo quản, vì trong phấn hoa có tỷ lệ nước rất cao và một tỷ lệ đường nhất định. Do đó mà chỉ sau 48 giờ công việc chế biến không được tiến hành thì phấn sẽ bị lên men ngay.

Hiện nay cũng có nhiều ý kiến là giữ phấn hoa trong mật ong như: 3kg mật ong với 2kg phấn hoa.

Sau khi hỗn hợp xong, để 4 – 5 ngày ở nhiệt độ 35 – 40 độ C, cho lên men rồi sau đó cho vào lọ đóng nắp kín lại. Để như vậy hàm lượng protein dễ tiêu hóa còn ở dạng cao.

• Bảo quản ở điều kiện phấn khô:

Bảo quản ở điều kiện sấy khô là rất nhiều thuận lợi cho người nuôi ong, nhưng cũng có nhiều nhược điểm không thể tránh khỏi cho người sử dụng về mặt giá trị.

Nếu cơ sở nào làm đúng theo quy trình kỹ thuật thì có thể giữ đúng giá trị, còn nơi nào thực hiện cẩu thả thì các hàm lượng dinh dưỡng bị thay đổi, nhưng sự thay đổi như thế nào thì hiện nay còn phải tiếp tục nghiên cứu.

Nhưng nếu trong hoàn cảnh của trại ong mà thực hiện tốt các công việc sau đây để thu hoạch sấy khô và bảo quản theo quy trình sản xuất, chắc chắn giá trị dinh dưỡng không giảm nhiều.

• Tiêu chuẩn phấn để đưa vào bảo quản:

Phấn khô thủy phần không quá 8%.

Phấn loại hoa nào để riêng phấn loại hoa đấy (để theo các màu sắc đặc trưng từng loại phấn).

• Bảo quản:

Phấn khô để trong túi nilon hoặc can nhựa để bên ngoài bình thường (nhiệt độ từ 20 -35 độ C) chỉ được 20 – 30 ngày (lâu sẽ có mọt).

Nếu để trong điều kiện có nhiệt độ lạnh, từ 5 – 10 độ C thì được 60 ngày, nếu để ở trong nhiệt độ dưới 0 độ C thì được 90 ngày không bị sâu mọt, nhưng chắc chắn là tỷ kệ dinh dưỡng sẽ không bảo đảm như lúc ban đầu.

Tóm lại:

Phấn hoa cũng là một loại dược liệu rất tốt và cũng rất khó bảo quản, người sản xuất phải có trách nhiệm sau khi sản xuất ra phải được sơ chế và không quá 15 ngày phải đưa về nơi có đủ điều kiện bảo quản hoặc chế biến.

Tác dụng của phấn hoa

Là loại sản phẩm quý của ong nên được xếp sau sữa ong chúa.

Trong phấn hoa có nhiều vitamin rất cần cho cơ thể con người, cho nên người ta xếp phấn hoa vào các loại thuộc chữa bệnh. Trong ngành y tế, hiện nay đã chế phấn hoa ra ở nhiều dạng như Polena, Adena, viên phấn hoa, kẹo phấn hoa…

Phấn hoa kết hợp với mật ong theo tỷ lệ 1/1 – 1/2 chữa được bệnh cao huyết áp và chữa được một số bệnh nội tiết.

Ở Pháp, Chauvin và một số người khác thí nghiệm cho chuột ăn một ít phấn hoa cũng thấy chuột tăng trọng rõ rệt. Người ta cũng thấy rằng, dù cho phấn hoa có bị sấy hết vitamin thì vẫn có tác dụng tốt đối với cơ thể. Con Chuột nuôi bằng phấn hoa không hề nhiểm khuẩn. Điều đó nói lên rằng, trong phấn hoa cũng có kháng sinh.

Những công trình nghiên cứu tính chất chữa bệnh của phấn hoa đều xác nhận có tác dụng tốt với bệnh thiếu máu, bình thường được mọi hoạt động của chuột (đặc biệt là viêm kết tràng và táo bón mãn tính). Tăng ngon miệng và khả năng làm việc, giảm huyết áp, tăng hàm lượng Hemoglobin và hồng cầu trong máu, trong trường hợp thiếu máu.

L.Peroin đã dùng phấn hoa chữa bệnh tiêu chảy của trẻ em: cho 20 trẻ em dùng phấn hoa vào buổi sáng trong vòng một tháng, kiểm tra lại hồng cầu thì thấy số lượng hồng cầu tăng lên trung bình là 800.000.

Ở Thụy Điển, các cửa hàng dược đều có bán thuốc chế từ phấn hoa để chống và chữa bệnh tiền liệt tuyến và bệnh u tuyến (trừ ung thư). Alen Cailli khuyên: Mỗi người đàn ong tuổi từ 40- 45 trở lên nên dùng phấn hoa hằng ngày để chữa bệnh tiền liệt tuyến.

Theo chúng tôi, chế nước chiết phấn hoa (5g phấn hoa + 50g mật ong) uống thì tốt hơn uống viên phấn hoa.

Theo quan sát của một số nhà nghiên cứu người Pháp thì phấn hoa là một chất kích thích tăng trưởng để chữa cho những người bệnh lão hóa trước tuổi. Ở Pháp, phấn hoa có một ý nghĩa quan trọng trong việc chế tạo chất dinh dưỡng và thuốc chữa bệnh. Theo viện sĩ N.V XIXIN cho rằng, mật ong có tính chất làm cho người ta trẻ lại là vì trong mật ong có phấn hoa.

Trong thực tế, ai cũng thừa nhận rằng phấn hoa chữa được các bệnh phù thũng, bệnh suy nhược, kém ăn, mất ngủ và bệnh xanh xao, da nám,…Phấn hoa sẽ giữ cho quá trình chuyển hóa cơ thể tốt.

So sánh giữ sữa ong chúa và phấn hoa, các thành phần hóa học gần giống nhau, chỉ khác nhau tỷ lệ nhiều hay ít. Trong phấn hoa và sữa ong chúa đều có chung các thành phần như: Protein, Axit amin, Vitamin, Lipit, Sterol, Đường, Muối khoáng, Nước, Sắc tố… và một số chất chưa được xác định (Chỉ khác là sữa ong chúa không có vitamin K).

Tác giả: Ong Mật Golden Bee