Ong Bốc Bay

Ong Bốc Bay

Ong bốc bay (hay còn gọi là ong di cư) là hiện tượng khi một đàn ong mật quyết định rời bỏ tổ ong hiện tại và di cư đến một vị trí mới. Đây là một quá trình tự nhiên và thường xảy ra trong những tình huống nhất định khi điều kiện sống của ong trong tổ cũ không còn lý tưởng. Hiện tượng này có thể gây ra thiệt hại lớn cho người nuôi ong nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Nguyên nhân ong bốc bay

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng ong bốc bay, bao gồm:

Thiếu thức ăn

• Nếu trong khu vực xung quanh tổ ong không còn đủ nguồn mật hoa và phấn hoa để duy trì đàn, ong sẽ quyết định rời tổ để tìm kiếm nơi có nguồn thức ăn dồi dào hơn.

Nhiệt độ và điều kiện môi trường không thuận lợi

• Nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh, thùng nuôi ong mật bị ẩm ướt hoặc thùng ong không được bảo vệ tốt có thể khiến ong cảm thấy không thoải mái và quyết định di cư.

Ong chúa già hoặc yếu

• Khi ong chúa không còn đẻ trứng đều đặn hoặc sức khỏe suy yếu, đàn ong có thể quyết định di cư để tìm kiếm một môi trường mới phù hợp hơn.

Tổ ong bị nhiễm bệnh hoặc có kẻ thù

• Khi tổ ong bị nhiễm bệnh hoặc ký sinh trùng (như Varroa) mà đàn ong không thể kiểm soát được, chúng sẽ rời tổ để tránh bị lây nhiễm hoặc chết dần. Ngoài ra, sự xâm nhập của kiến, chuột hoặc các kẻ thù khác cũng có thể khiến ong di cư.

Thiếu không gian trong tổ

• Khi tổ ong phát triển quá nhanh và không còn đủ không gian để ong thợ lưu trữ mật và phấn hoa hoặc để ong chúa đẻ trứng, ong sẽ có xu hướng bốc bay để tìm nơi có không gian lớn hơn.

Dấu hiệu nhận biết ong bốc bay

• Nhận biết sớm các dấu hiệu ong bốc bay có thể giúp người nuôi ong ngăn chặn tình huống này. Một số dấu hiệu nhận biết bao gồm:
• Giảm hoạt động trong tổ: Bạn sẽ thấy ong thợ ít ra vào tổ hơn bình thường, mật và phấn hoa không còn được thu thập nhiều như trước.
• Ong chúa ngừng đẻ trứng: Khi ong chúa chuẩn bị di cư, cô ấy có thể ngừng đẻ trứng hoặc đẻ rất ít trứng.
• Ong bắt đầu tập trung bên ngoài tổ: Ong có thể tập trung thành từng nhóm nhỏ bên ngoài tổ, điều này thường là dấu hiệu của việc chuẩn bị bốc bay.
• Tổ ong nhẹ đi: Nếu bạn thấy tổ ong nhẹ đi nhanh chóng (dù không thu hoạch mật), đó có thể là do ong thợ đã tiêu hao mật để chuẩn bị cho chuyến di cư.

Quá trình ong bốc bay

Quá trình ong bốc bay diễn ra theo một số bước nhất định:

• Chuẩn bị di cư: Trước khi bốc bay, ong thợ sẽ tiêu hao một lượng lớn mật ong để tích trữ năng lượng cho cuộc hành trình. Ong chúa cũng được chuẩn bị bằng cách giảm khối lượng cơ thể để có thể bay xa.
• Bốc bay: Một buổi sáng hoặc chiều, toàn bộ đàn ong, bao gồm ong thợ, ong chúa, và ong non, sẽ rời tổ cùng lúc. Đàn ong bay thành một khối lớn và di chuyển đến một vị trí trung gian tạm thời, thường là trên một cành cây hoặc bề mặt nào đó gần tổ cũ.
• Tìm kiếm nơi ở mới: Một số ong trinh sát sẽ bay đi tìm kiếm nơi ở mới, có thể là một tổ trống, một cây rỗng, hoặc một vị trí thích hợp khác. Khi tìm thấy nơi phù hợp, ong trinh sát sẽ quay về báo hiệu cho đàn và toàn bộ đàn ong sẽ di cư đến vị trí mới đó.
• Ổn định ở tổ mới: Khi đến vị trí mới, đàn ong sẽ bắt đầu xây dựng tổ, ong chúa tiếp tục đẻ trứng, và ong thợ sẽ thu thập thức ăn để duy trì đàn.

Hậu quả của hiện tượng ong bốc bay

• Mất toàn bộ đàn ong: Khi ong bốc bay, người nuôi ong có thể mất toàn bộ đàn ong, dẫn đến thiệt hại lớn, đặc biệt nếu đó là một đàn ong mạnh hoặc đã được chăm sóc kỹ lưỡng.
• Giảm sản lượng mật: Với sự ra đi của đàn ong, người nuôi sẽ không thể thu hoạch mật từ tổ cũ và có thể mất đi sản lượng mật trong mùa vụ.
• Mất chi phí và thời gian: Việc mất đi một đàn ong khiến người nuôi phải bắt đầu lại từ đầu, gây tốn kém về chi phí và thời gian để xây dựng lại đàn.

Cách phòng ngừa ong bốc bay

Đảm bảo nguồn thức ăn

• Luôn đảm bảo rằng khu vực xung quanh tổ ong có đủ nguồn mật hoa và phấn hoa. Trong những thời kỳ thiếu thức ăn, có thể bổ sung dung dịch đường và phấn hoa nhân tạo để đàn ong có đủ năng lượng và không phải di cư.

Duy trì điều kiện sống lý tưởng

• Đảm bảo thùng ong luôn sạch sẽ, thoáng mát và không bị ẩm ướt. Vào mùa hè, cần có biện pháp che chắn để tránh ánh nắng trực tiếp và giữ cho thùng ong ở nhiệt độ ổn định. Vào mùa đông, đảm bảo tổ ong được bảo vệ khỏi gió lạnh.

Thay thế ong chúa định kỳ

• Khi ong chúa yếu hoặc già, hãy thay thế bằng một ong chúa mới, khỏe mạnh để duy trì sự ổn định của đàn. Điều này giúp ngăn ngừa hiện tượng ong bốc bay do ong chúa không còn khả năng quản lý đàn.

Kiểm tra tổ ong định kỳ

• Thường xuyên kiểm tra tổ ong để phát hiện sớm các dấu hiệu thiếu không gian, mật ong cạn kiệt hoặc tình trạng ong chúa yếu. Khi phát hiện các vấn đề này, cần can thiệp kịp thời để ngăn ngừa hiện tượng ong bốc bay.

Cung cấp thêm không gian

• Khi tổ ong phát triển nhanh chóng và bắt đầu có dấu hiệu chật chội, hãy bổ sung thêm tầng hoặc thay thùng ong lớn hơn để đàn ong có đủ không gian phát triển.

Cách xử lý khi ong bốc bay

• Theo dõi và thu hồi đàn ong: Nếu phát hiện đàn ong bốc bay, bạn có thể theo dõi chúng để tìm vị trí trung gian mà đàn dừng lại. Thường đàn ong sẽ đậu tạm thời trên một cây hoặc bề mặt cao. Sau đó, bạn có thể dùng các dụng cụ chuyên dụng để thu hồi lại đàn và đặt vào một thùng ong mới.
• Tái tổ chức đàn ong: Nếu không thể thu hồi đàn ong bốc bay, bạn có thể sáp nhập các đàn ong yếu với nhau hoặc nhân giống đàn ong khác để duy trì sản lượng.

Tổng kết

Ong bốc bay là hiện tượng tự nhiên nhưng có thể gây tổn thất lớn cho người nuôi ong nếu không được can thiệp kỹ thuật nuôi ong, quản lý và phòng ngừa hiệu quả kịp thời. Bằng cách đảm bảo đàn ong có đủ thức ăn, không gian, và môi trường sống lý tưởng, người nuôi có thể giảm thiểu nguy cơ ong di cư. Nếu hiện tượng bốc bay xảy ra, cần can thiệp kịp thời để thu hồi lại đàn ong và duy trì hoạt động sản xuất mật ong hiệu quả.

Tác giả: Ong Mật Golden Bee