Ong Mật Chết Hàng Loạt

Ong Mật Chết Hàng Loạt

Ong mật chết hàng loạt là một vấn đề nghiêm trọng và ngày càng trở nên phổ biến trên toàn cầu, gây lo ngại về sự suy giảm quần thể ong mật trên thế giới và ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái và ngành nông nghiệp.

Hiện tượng này thường liên quan đến một số nguyên nhân chính:

Sự sụp đổ đàn ong (Colony Collapse Disorder – CCD)

CCD là hiện tượng khi một đàn ong mật đột nhiên mất gần hết ong thợ mà không có dấu hiệu rõ ràng về bệnh tật hay xác chết trong tổ ong. Ong chúa, ấu trùng, và thức ăn vẫn còn lại, nhưng ong thợ đã biến mất. Hiện tượng này được phát hiện lần đầu tiên vào đầu những năm 2000 ở Bắc Mỹ và sau đó lan ra nhiều quốc gia khác.

Nguyên nhân của CCD vẫn chưa rõ ràng, nhưng các nhà khoa học cho rằng có nhiều yếu tố cùng gây ra, bao gồm thuốc trừ sâu, ký sinh trùng Varroa, bệnh do nấm, môi trường ô nhiễm, và căng thẳng từ việc di chuyển đàn ong trong nông nghiệp thương mại.

Ong mật chết hàng loạt do sử dụng thuốc trừ sâu

Neonicotinoids, một loại thuốc trừ sâu phổ biến, đã được chứng minh là ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh của ong mật. Chúng làm mất khả năng định hướng và bay về tổ của ong mật, dẫn đến sự chết dần của ong thợ ngoài môi trường.

Các hóa chất khác như glyphosate và pyrethroids cũng có thể gây tổn hại cho ong mật, dẫn đến giảm số lượng đàn ong và thậm chí là chết hàng loạt.

Bệnh tật và ký sinh trùng

Ve Varroa destructor là một trong những nguyên nhân chính gây chết hàng loạt ong mật. Ký sinh trùng này hút máu ong mật và lây lan các loại virus gây bệnh, khiến đàn ong suy yếu và dễ bị chết.

Bệnh nấm Nosema và các loại bệnh khác như virus cánh biến dạng (Deformed Wing Virus) cũng gây ra sự sụp đổ và chết hàng loạt của đàn ong.

Thiếu đa dạng sinh học và môi trường sống

Mất môi trường sống do đô thị hóa và các hoạt động nông nghiệp quy mô lớn làm giảm số lượng hoa tự nhiên, khiến ong mật không có đủ nguồn thức ăn đa dạng. Sự thiếu hụt đa dạng sinh học trong hệ sinh thái gây ra sự suy giảm dinh dưỡng cho ong mật, dẫn đến sức khỏe yếu và khả năng chống lại bệnh tật kém.

Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến ong mật chết hàng loạt

Biến đổi khí hậu gây ra các thay đổi lớn trong hệ sinh thái, bao gồm nhiệt độ khắc nghiệt và thay đổi mùa hoa, làm giảm nguồn mật hoa và phấn hoa của ong mật. Nhiệt độ bất thường và thời tiết khắc nghiệt cũng khiến ong mật dễ bị chết.

Căng thẳng từ canh tác nông nghiệp thương mại

Việc sử dụng ong mật để thụ phấn trong nông nghiệp thương mại cũng tạo ra căng thẳng cho đàn ong, đặc biệt khi chúng bị di chuyển liên tục để phục vụ các mùa vụ khác nhau. Việc này làm suy yếu hệ thống miễn dịch của ong và tăng khả năng mắc bệnh.

Tác động từ con người

Ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm từ khí thải, hoạt động công nghiệp, và nước bị ô nhiễm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của ong mật. Con người cũng ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái tự nhiên của ong mật thông qua việc sử dụng đất và tài nguyên không bền vững.

Tìm hiểu về nguyên nhân cái chết hàng loạt của loài ong mật theo khoa học

Các nhà nuôi ong châu Âu khẳng định rằng, thế hệ thuốc trừ sâu Neonicotinoids là thủ phạm chính gây nên cái chết hàng loạt của loài ong mật. Theo họ, loại thuốc này ban đầu tưởng chừng không gây hại cho động vật có vú nhưng trên thực tế lại gây hại cho phấn hoa và tác động gián tiếp tới loài ong, khiến chúng dễ nhiễm bệnh và chết trong thời gian ngắn sau đó.

Dù khá logic nhưng lí giải trên chưa đủ sức thuyết phục các nhà nghiên cứu khoa học. Nhiều nhà nghiên cứu thậm chí bác bỏ hẳn nghi án cho rằng, Neonicotinoids là thủ phạm giấu mặt. Theo họ, virus hoặc nấm mới là sát thủ. Tuy nhiên, việc xác định chính xác đó là loại 1 hay virus nào thì đến nay vẫn còn nhiều mâu thuẫn.

Trong khi nhóm nghiên cứu Tây Ban Nha nhận diện thủ phạm giết chết ong là nấm ký sinh Nosema ceranae thì nhà côn trùng học Diana Cox-Foster thuộc Đại học Pennsylvania (Mỹ) lại tin rằng, virus gây tê liệt cấp tính Israel (IAPV) mới là nguyên nhân chính yếu. Ông cho biết, khi nghiên cứu những loài côn trùng chuyên đi thu thập phấn hoa, ông và các đồng nghiệp phát hiện thấy những con ong khỏe mạnh mang về tổ của chúng cả những phấn hoa có nhiễm IAPV. Loại virus này được phát hiện lần đầu vào năm 2002 và rất có thể chúng đã gây ra thảm họa cho loài ong.

Một số ý kiến thì nghiêng sang giả thuyết cho rằng, ong chết do mắc virus và một loại ký sinh sống trên mình ong có tên Varroa mite, còn gọi là mối ong.

Nghiên cứu sâu về hệ gen của ong, các nhà khoa học của Đại học Illlinois, Mỹ lại có kiến giải khác. Theo họ, sát thủ của 1/3 số ong mật tại Mỹ trong 2 năm 2007 và 2008 không ai khác chính là chứng rối loạn sụt giảm bầy đàn (CCD – Colony Collapse Disorder), còn gọi là hội chứng rối loạn tổ chức đàn ong. Tuy nhiên, chưa thể tìm ra loại hợp chất nào là căn nguyên duy nhất dẫn đến chứng bệnh này.

Thêm một giả thuyết dung hòa khi cho rằng, con người mới chính là kẻ thù căn bản của loài ong. Chính hoạt động của con người đã phá vỡ trật tự sinh hoạt của ong mật, khiến chúng mất môi trường sống và bị nhiễm nhiều loại virus cũng như nhiều loại nấm. Các chất độc hại mà con người sử dụng tồn tại trong môi
trường thường tác động trực tiếp đến hệ thần kinh của ong, khiến chúng suy yếu hệ miễn dịch và không thể kháng cự.

Trong khi chờ đợi câu trả lời cuối cùng cho bài toán bí ẩn, dường như có một sự đồng thuận tạm thời cho rằng, loài ong đã phải chịu “kiếp nạn” từ một cuộc tổng tấn công tổng hợp bao gồm nhiều yếu tố tác động. Vì vậy, tuy chưa thực rõ ràng nhưng theo nhiều kiến, các nhà khoa học và chính phủ các nước nên nghiên cứu thêm về tác động của thuốc trừ sâu và tính đến phương án bồi thường thiệt hại cho những người nuôi ong. Bởi nếu không còn người nuôi ong, chắc chắn sẽ không còn ong, và cuối cùng chúng ta sẽ mất đi cả một nền nông nghiệp.

Kết luận

Sự chết hàng loạt của ong mật có nhiều nguyên nhân phức tạp và liên quan đến nhiều yếu tố từ thuốc trừ sâu, bệnh tật, mất môi trường sống, biến đổi khí hậu, và căng thẳng từ nông nghiệp thương mại. Việc bảo vệ quần thể ong mật đòi hỏi những hành động tích cực, bao gồm giảm thiểu sử dụng thuốc trừ sâu, bảo tồn môi trường sống tự nhiên, và cải thiện điều kiện chăn nuôi trong nông nghiệp.

Ong là loài động vật đặc biệt quan trọng trong cuộc sống cũng như sản xuất nông nghiệp. Bởi 1/3 trái cây và đậu có được là do ong nuôi và ong tự nhiên thụ phấn. Bản thân nhà khoa học lỗi lạc Albert Einstein cũng từng khẳng định, nếu ong mật biến mất khỏi mặt đất thì con người chỉ tồn tại được 4 năm sau đó. Không còn ong mật, không còn hiện tượng thụ phấn, không còn cây cối, không còn động vật và không còn con người.

Tác giả: Ong Mật Golden Bee