Cách Bắt Ong Mật Về Nuôi

Cách Bắt Ong Mật Về Nuôi

Cách bắt ong mật về nuôi là một kỹ thuật quan trọng trong nghề nuôi ong mật. Việc bắt một đàn ong hoang ngoài tự nhiên về nuôi đòi hỏi kỹ năng và sự chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm bảo đàn ong được đưa về một cách an toàn và ổn định trong tổ mới.

Dưới đây là các bước chi tiết để bắt ong mật về nuôi:

Chuẩn Bị Trước Khi Bắt Ong Mật Về Nuôi

Trước khi tiến hành bắt ong mật, người nuôi cần có sự chuẩn bị đầy đủ về dụng cụ và thiết bị để đảm bảo cách bắt ong mật về nuôi diễn ra thuận lợi và an toàn cho cả người và đàn ong.

Dụng cụ cần thiết

• Áo bảo hộ và mũ che mặt: Mặc đầy đủ áo bảo hộ để tránh bị ong đốt trong quá trình bắt ong mật về nuôi.
• Găng tay dày: Sử dụng găng tay dày để bảo vệ tay khỏi bị ong đốt.
• Khói ong (bee smoker): Sử dụng khói ong để làm dịu ong trước khi bắt. Khói giúp giảm sự căng thẳng và khiến ong thợ ít tấn công hơn.
• Thùng ong hoặc thùng chứa: Chuẩn bị sẵn một thùng nuôi ong mật hoặc thùng chứa để đưa đàn ong vào sau khi bắt.
• Cây cắt tỉa: Nếu đàn ong nằm trên cành cây hoặc trong các khe hở, cần có dụng cụ để cắt tỉa hoặc mở lối cho đàn ong.

Chọn thời điểm bắt ong

• Bắt ong vào sáng sớm hoặc chiều tối: Đây là thời điểm lý tưởng để bắt ong vì lúc này ong thợ đã trở về tổ và hoạt động của ong ít hơn. Tránh bắt ong vào giữa trưa khi ong hoạt động mạnh.
• Tránh bắt ong khi trời mưa hoặc quá gió: Thời tiết xấu có thể khiến ong trở nên căng thẳng và hung dữ hơn.

Xác Định Vị Trí Đàn Ong Chuẩn Bị Bắt Về Nuôi

Trước khi sử dụng cách bắt ong mật về nuôi, cần xác định chính xác vị trí của đàn ong. Ong thường xây tổ ở những nơi cao, khuất và an toàn như trên các cành cây, trong các hốc đá, hay khe hở của các công trình.

Quan sát đàn ong

• Tìm kiếm hoạt động của ong thợ: Theo dõi đường bay của ong thợ khi chúng đi thu thập mật hoa và phấn hoa. Ong thường bay theo một đường thẳng về tổ, từ đó giúp bạn xác định được vị trí tổ ong.
• Xác định kích thước tổ ong: Trước khi bắt, nên quan sát và ước lượng kích thước của tổ ong để chuẩn bị dụng cụ phù hợp. Tổ ong lớn đòi hỏi thùng chứa lớn và cần thận trọng hơn khi bắt.

Đánh giá tính khả thi

• Độ cao và vị trí tổ: Xác định xem vị trí tổ ong có dễ tiếp cận hay không. Nếu tổ ong quá cao hoặc nằm trong các khe hở khó với tới, cần có kế hoạch xử lý cẩn thận để đảm bảo an toàn.

Các Loài Ong Tự Nhiên Ở Việt Nam

Ong dú, ong khoái, và ong ruồi là những loài ong mật sống ngoài tự nhiên ở Việt Nam, đặc biệt là ở các vùng rừng núi và nông thôn. Mỗi loài có đặc điểm sinh thái và hành vi khác nhau, và khả năng bắt và nuôi các loài này về làm tổ trong môi trường nuôi có những điểm khác biệt. Dưới đây là mô tả chi tiết về từng loài và khả năng bắt chúng về nuôi:

Ong Dú (Ong Không Ngòi Chích – Stingless Bee)

• Ong dú là loài ong nhỏ, không có ngòi chích và rất phổ biến ở các vùng rừng nhiệt đới. Chúng còn được gọi là ong mật không chích và được biết đến với khả năng sản xuất mật ong chất lượng cao, thường được gọi là mật ong dú.
• Ong dú sống rất phổ biến ngoài tự nhiên, đặc biệt là ở các vùng rừng núi hoặc vùng cây cối rậm rạp. Chúng thường làm tổ trong các hốc cây, khe đá, hoặc các khe nhỏ trên tường.
• Ong dú là một loài dễ nuôi và đang được nuôi rộng rãi ở Việt Nam. Việc bắt ong dú từ tự nhiên về nuôi khá dễ dàng do chúng không có ngòi chích và tổ nhỏ, dễ di chuyển.

Ong Khoái (Apis dorsata)

• Ong khoái là một loài ong lớn, thường được tìm thấy ở các vùng rừng núi cao. Chúng là loài ong có khả năng sản xuất mật ong với sản lượng cao, nhưng chúng cũng rất hung dữ và khó nuôi.
• Ong khoái sống chủ yếu ngoài tự nhiên, đặc biệt ở các vùng rừng sâu, vùng núi cao, hoặc trên các cây cao. Chúng thường làm tổ treo ngoài trời trên các cành cây lớn hoặc tảng đá cao.
• Ong khoái không thích hợp để nuôi trong môi trường có sự can thiệp của con người do tính hung dữ và tổ lớn của chúng. Chúng không làm tổ trong các thùng nuôi nhân tạo như các loài ong khác.

Ong Ruồi (Apis florea)

• Ong ruồi là một loài ong mật nhỏ, phổ biến ở khu vực Đông Nam Á. Chúng thường làm tổ nhỏ và sản xuất mật với sản lượng không cao, nhưng dễ dàng thích nghi với môi trường tự nhiên.
• Ong ruồi sống rất phổ biến ngoài tự nhiên, đặc biệt là ở các vùng rừng, bụi cây, hoặc các khu vực có cây cối rậm rạp. Chúng thường làm tổ trên các cành cây nhỏ và dễ quan sát.
• Ong ruồi có thể được bắt về nuôi, nhưng do sản lượng mật thấp, loài này không được nuôi phổ biến để lấy mật thương mại. Tuy nhiên, một số người nuôi ong ruồi để thụ phấn cho cây trồng hoặc lấy mật trong các vùng nhỏ.

Tiến Hành Cách Bắt Ong Mật Tự Nhiên Về Nuôi

Sau khi chuẩn bị và xác định được vị trí đàn ong, bạn có thể bắt đầu tiến hành bắt đàn ong về nuôi.

Sử dụng khói để làm dịu đàn ong

• Thổi khói nhẹ nhàng vào tổ ong: Trước khi tiếp cận tổ ong, sử dụng khói để thổi nhẹ nhàng vào tổ. Khói giúp làm dịu ong thợ, làm giảm sự hung hăng và giúp quá trình bắt ong diễn ra thuận lợi hơn.
• Chờ vài phút: Sau khi thổi khói, đợi khoảng 2-3 phút để khói phát huy tác dụng trước khi bắt đầu tiếp cận tổ ong.

Di chuyển đàn ong vào thùng chứa

• Đưa đàn ong vào thùng chứa: Khi tổ ong dễ dàng tiếp cận, nhẹ nhàng cắt hoặc tháo tổ ong và đưa vào thùng chứa. Đảm bảo rằng bạn đã đưa được cả ong chúa và ong thợ vào thùng, vì ong chúa là yếu tố quan trọng nhất giúp duy trì đàn ong.
• Thu hút ong vào thùng: Nếu không thể bắt toàn bộ đàn ong ngay lập tức, bạn có thể đặt một phần tổ ong vào thùng chứa. Ong thợ sẽ tự động bay theo ong chúa và tập trung lại trong thùng. Cần đảm bảo rằng ong chúa đã được đưa vào thùng trước.

Xử lý trường hợp tổ ong trên cao hoặc trong hốc khó tiếp cận

• Sử dụng cây cắt tỉa: Nếu tổ ong nằm trên cành cây cao, bạn cần dùng cây cắt tỉa để cắt cành chứa tổ ong và hạ từ từ xuống thùng chứa.
• Dùng hộp hút hoặc dụng cụ hút ong: Trong một số trường hợp, đặc biệt khi tổ ong nằm sâu trong khe hở, có thể sử dụng máy hút ong hoặc dụng cụ hút ong chuyên dụng để nhẹ nhàng đưa ong ra ngoài mà không làm tổn hại đàn ong.

Di Chuyển Đàn Ong Về Tổ Mới

Sau khi bắt được đàn ong, bước tiếp theo là di chuyển đàn ong về tổ ong mới đã được chuẩn bị sẵn.

Chuẩn bị tổ ong mới

• Vệ sinh và lắp đặt khung cầu: Trước khi đưa ong vào, hãy vệ sinh thùng ong và lắp đặt các khung cầu ong mật sẵn sàng để ong xây tổ mới. Khung cầu có thể được phủ sẵn một lớp sáp ong để khuyến khích ong thợ xây sáp nhanh hơn.

Đưa ong vào tổ mới

• Thả ong chúa vào tổ: Đầu tiên, đặt ong chúa vào tổ ong mới. Ong chúa có vai trò quan trọng trong việc giúp đàn ong ổn định và bắt đầu xây dựng tổ.
• Thả ong thợ vào tổ: Sau khi thả ong chúa, nhẹ nhàng thả ong thợ vào tổ. Đảm bảo rằng ong thợ và ong chúa đã ở trong cùng một tổ và có đầy đủ không gian để bắt đầu làm việc.

Đóng nắp tổ ong

• Sau khi thả đàn ong vào tổ mới, đóng nắp thùng ong nhưng để một lối ra vào nhỏ để ong thợ có thể bay ra ngoài tìm thức ăn và trở về tổ.

Chăm Sóc Đàn Ong Sau Khi Bắt

Sau khi bắt ong và đưa về tổ mới, người nuôi cần chú ý chăm sóc đàn ong để đảm bảo chúng thích nghi với tổ mới và phát triển ổn định.

Kiểm tra tổ ong thường xuyên

• Quan sát hoạt động của ong thợ: Trong những ngày đầu tiên sau khi bắt ong, theo dõi hoạt động của ong thợ để đảm bảo rằng đàn ong đang làm quen với tổ mới và bắt đầu xây dựng sáp.
• Kiểm tra ong chúa: Đảm bảo rằng ong chúa vẫn khỏe mạnh và đang đẻ trứng đều đặn. Nếu phát hiện ong chúa không hoạt động bình thường, có thể cần thay thế bằng một ong chúa mới.

Cung cấp thức ăn bổ sung

• Trong những ngày đầu sau khi bắt ong, đặc biệt nếu môi trường xung quanh thiếu mật hoa, người nuôi nên cung cấp cho ong mật ăn thêm siro đường hoặc bánh phấn hoa để giúp ong có đủ dinh dưỡng xây dựng tổ và nuôi ấu trùng.

Xử Lý Các Tình Huống Khẩn Cấp

• Ong không thích nghi với tổ mới: Nếu phát hiện đàn ong không hoạt động, có thể do ong không thích nghi với tổ mới hoặc không có đủ thức ăn. Cần kiểm tra và điều chỉnh lại tổ ong hoặc thay thế ong chúa.
• Ong cướp mật: Nếu có dấu hiệu của ong cướp mật (ong từ đàn khác đến tấn công), cần ngay lập tức thu hẹp lối vào tổ ong và bảo vệ tổ khỏi sự xâm nhập từ các đàn ong khác.

Kết Luận

Bắt ong mật về nuôi là một kỹ thuật đòi hỏi sự cẩn thận và hiểu biết về hành vi của ong. Bằng cách chuẩn bị kỹ lưỡng, sử dụng đúng dụng cụ và thực hiện các bước bắt ong đúng cách, người nuôi ong có thể đưa ong về tổ mới một cách an toàn và hiệu quả. Sau khi bắt, việc chăm sóc ong kỹ lưỡng và cung cấp đủ thức ăn giúp đảm bảo đàn ong phát triển mạnh mẽ và sản xuất mật ong chất lượng cao.

Tác giả: Ong Mật Golden Bee