Ong Dú

Ong Dú

Ong dú (tên khoa học: Tetragonula hoặc Lepidotrigona), (tiếng Anh: Stingless bee) là một loài ong không đốt thuộc chi Tetragonula, trong tông Meliponini – họ Apidae.

Ong dú không thuộc chi Apis, mà thuộc chi Tetragonula (trước đây là Trigona).  Thường được gọi là ong không ngòi, vì chúng không có ngòi độc như ong mật thông thường.

Chúng thuộc họ Apidae, nhưng khác với các loài ong mật thuộc chi Apis. Đây là loài ong mật sống phổ biến ở khu vực nhiệt đới, bao gồm Đông Nam Á, đặc biệt là ở Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, và Indonesia.

Là loài ong lấy mật, so với các giống ong mật khác như ong ruồi, ong khoái, ong dú có kích cỡ nhỏ hơn, tính hiền, không đốt, không gây nguy hiểm cho người nuôi. Ong mật không ngòi nổi tiếng với khả năng sản xuất mật ong có giá trị cao, và được biết đến như một loài ong thân thiện do không có ngòi chích.

Đặc điểm nổi bật của ong dú:

Không có ngòi chích:

• Ong dú thuộc nhóm ong không đốt (stingless bees), nghĩa là chúng không có ngòi chích như các loài ong bắp cày hoặc ong mật khác. Điều này khiến chúng trở nên an toàn và dễ nuôi hơn, đặc biệt là trong môi trường đô thị và gần con người.
• Mặc dù không có ngòi, ong mật không ngòi vẫn có thể tự vệ bằng cách cắn, nhưng không gây đau đớn như loài ong có ngòi.

Kích thước nhỏ:

• Ong mật không ngòi có kích thước rất nhỏ, chỉ khoảng 3-5 mm, nhỏ hơn nhiều so với ong mật thông thường. Chúng thường có màu đen hoặc nâu sẫm.

Làm tổ:

• Tetragonula thường làm tổ ong trong các khe hở nhỏ, gốc cây, hoặc các ống rỗng. Tổ của chúng có cấu trúc phức tạp với nhiều ngăn chứa mật hoa, phấn hoa và ấu trùng.
• Tổ ong dú thường nhỏ hơn tổ của các loài ong khác, và có cấu trúc tổ bằng sáp ong và nhựa cây mà chúng thu thập từ môi trường xung quanh.

Mật ong dú:

• Mật ong dú nổi tiếng với mùi thơm đặc trưng, vị ngọt thanh và được cho là có nhiều lợi ích sức khỏe. Mật ong từ ong dú thường có độ axit cao hơn và ít đường hơn so với mật ong từ các loài ong mật khác.
• Sản lượng mật ong từ ong dú không cao như từ các loài ong mật lớn, do kích thước tổ và số lượng cá thể nhỏ hơn. Tuy nhiên, giá trị của mật ong Stingless bee cao hơn do các đặc tính dược liệu của nó.

Vai trò thụ phấn:

• Giống như các loài ong khác, Stingless bee cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thụ phấn cho các loại cây trồng và cây rừng.
• Do kích thước nhỏ, ong dú có thể thụ phấn cho các loài hoa nhỏ và hoa có cấu trúc phức tạp mà các loài ong lớn hơn không thể tiếp cận.
• Chúng là một trong những loài thụ phấn chính trong các khu vực nhiệt đới, góp phần lớn vào sự phát triển của các hệ sinh thái tự nhiên.

Phân bố:

• Ong mật không ngòi phổ biến ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới, bao gồm Đông Nam Á, châu Phi, Nam Mỹ và Australia.
• Ở Việt Nam, ong dú được tìm thấy chủ yếu ở các khu vực rừng rậm, vườn cây ăn trái, và cũng được nuôi ở quy mô nhỏ trong các khu vực nông thôn.

Lợi ích và ứng dụng của Stingless bee:

Nuôi ong dú:

• Lepidotrigona ngày càng được nuôi phổ biến, đặc biệt ở các khu vực đô thị và bán đô thị, vì chúng không gây nguy hiểm cho con người và có thể đóng góp vào việc thụ phấn cho các cây trồng trong vườn.
• Việc nuôi ong dú cũng không đòi hỏi nhiều không gian và công sức như nuôi ong mật thông thường, vì kích thước tổ nhỏ và ong ít yêu cầu chăm sóc.

Mật ong dú và các sản phẩm từ ong:

• Mật ong dú được coi là một loại mật ong chất lượng cao với các đặc tính dược liệu. Nó được sử dụng trong các bài thuốc truyền thống để tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa, và làm lành vết thương.
• Sáp Stingless bee và nhựa ong (propolis) cũng có giá trị kinh tế, được dùng trong ngành dược phẩm và mỹ phẩm.

Kết luận

Ong dú (Tetragonula hoặc Lepidotrigona) là một loài ong không đốt có giá trị cao, nổi bật với khả năng sản xuất mật ong thơm ngon và có nhiều lợi ích sức khỏe. Chúng không chỉ là nguồn cung cấp mật ong mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thụ phấn cho các loài cây trồng.

Vì không có ngòi chích, Stingless bee an toàn và dễ nuôi, thích hợp cho việc nuôi trong môi trường nông nghiệp và đô thị.

Tác giả: Ong Mật Golden Bee