Ong Bắp Cày

Ong Bắp Cày

Ong bắp cày (thuộc họ Vespidae) là một loài côn trùng có tính hung hăng và có cấu trúc xã hội cao lớn nhất, nổi bật với kích thước lớn (có nhiều loài ong bắp cày có kích thước lên tới 5,5 cm), thân hình thon dài và vạch màu đen và vàng trên cơ thể.

Loài ong bắp cày được biết đến nhiều nhất là Vespa Crabro (Ong bắp cày châu Âu) với kích thước khoảng 2 – 3.5 cm, phân bố chủ yếu ở châu Âu, Nga, Bắc Mỹ và Bắc Á. Trên khắp thế giới có 22 loài Vespa được công nhận.

Ong bắp cày còn được biết đến với tên gọi ong vò vẽ ở Việt Nam. Chúng là loài săn mồi hiệu quả, thường săn bắt các loài côn trùng nhỏ để nuôi ấu trùng và góp phần kiểm soát quần thể côn trùng.

Đặc điểm nổi bật của ong bắp cày

Ngoại hình:

• Vespa Crabro có kích thước lớn hơn so với ong mật, với chiều dài cơ thể khoảng 1.5 đến 3 cm, tùy thuộc vào loài.
• Màu sắc của chúng thường là các sọc đen và vàng, giúp phân biệt với các loài ong khác. Một số loài có thể có màu nâu đỏ.
• Chúng có thân hình thon dài, cánh trong suốt và một ngòi chích sắc nhọn dùng để tự vệ và săn mồi.

Đặc điểm:

• Giống như các loài Vespa Crabro xã hội khác, ong bắp cày xây tổ bằng cách nhai gỗ để làm bột giấy.
• Mỗi tổ có một ong chúa đẻ trứng và được những con ong thợ chăm sóc. Mặc dù về mặt di truyền là con cái, ong thợ không thể đẻ những quả trứng có khả năng sinh sản.
• Hầu hết các loài làm tổ lộ ra trên cây cối và bụi rậm, nhưng một số loài (chẳng hạn như Vespa Orientalis) xây tổ dưới lòng đất hoặc trong các hốc khác.
• Vespa Crabro thường được coi là loài gây hại, vì chúng tích cực bảo vệ các vị trí làm tổ của mình khi bị đe dọa và vết đốt của chúng có thể nguy hiểm hơn so với vết đốt của ong mật.

Hành vi và lối sống:

• Vespa Crabro sống thành đàn, và tổ của chúng có thể chứa hàng trăm, thậm chí hàng nghìn con, bao gồm ong chúa, ong thợ và ong đực.
• Tổ của ong bắp cày thường được xây dựng từ gỗ nhai và trộn với nước bọt để tạo ra vật liệu giống như giấy. Tổ được treo ở các vị trí cao như trên cành cây, mái nhà hoặc trong các hốc đá.
• Chúng rất hung hăng và dễ bị kích động. Khi cảm thấy bị đe dọa, Vespa Crabro có thể tấn công và chích nhiều lần.
• Ong bắp cày là loài hung dữ và thường tấn công người. Mùa giao phối và thiên di của Vespa Crabro diễn ra từ tháng 9 đến tháng 10, đây cũng là thời điểm mà chúng hung hãn nhất.

Thói quen săn mồi:

• Ong bắp cày là loài săn mồi chủ yếu. Chúng săn bắt các loài côn trùng nhỏ như ruồi, muỗi, nhện và sâu bọ để nuôi ấu trùng trong tổ.
• Chúng không thu thập mật hoa hay phấn hoa như ong mật, nhưng đôi khi chúng cũng hút mật ong từ hoa để nuôi sống bản thân.
• Ong bắp cày ký sinh khét tiếng với những hình thức lạ kỳ nhưng cực kỳ thông minh.
• Vespa Crabro chính là thiên địch số một của loài nhện độc phổ biến nhất châu Úc. Chúng có mặt khắp nơi trên lục địa Úc.

Chu kỳ sinh trưởng:

• Tổ ong bắp cày bắt đầu vào mùa xuân, khi ong chúa thức dậy sau mùa đông và bắt đầu xây tổ ong. Sau khi ong chúa đẻ trứng, các ấu trùng nở ra và phát triển thành ong thợ, tiếp tục xây dựng và mở rộng tổ.
• Đến cuối mùa hè, ong đực và ong chúa mới được sinh ra để giao phối. Sau mùa giao phối, ong chúa cũ và phần lớn ong thợ sẽ chết, chỉ có ong chúa mới sống sót qua mùa đông để tiếp tục chu kỳ vào năm sau.

Vết chích và sự nguy hiểm:

• Vết chích của Vespa Crabro có thể rất đau đớn và gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng ở một số người, bao gồm sốc phản vệ. Đặc biệt, ong bắp cày có thể chích nhiều lần mà không chết, làm tăng nguy cơ nếu bị tấn công.
• Những người dị ứng với nọc độc của ong cần đặc biệt cẩn trọng khi gặp ong bắp cày.

Vai trò của Vespa Crabro trong tự nhiên:

Kiểm soát côn trùng gây hại:

• Ong bắp cày đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát quần thể côn trùng, đặc biệt là các loài côn trùng có hại cho cây trồng như sâu bọ và ruồi.
• Chúng giúp duy trì sự cân bằng trong hệ sinh thái tự nhiên và có ích cho nông nghiệp.

Thụ phấn:

• Mặc dù ong bắp cày không thụ phấn hiệu quả như ong mật, nhưng chúng vẫn tham gia vào quá trình thụ phấn khi hút mật từ hoa. Do đó, Vespa Crabro cũng có đóng góp nhỏ trong việc duy trì sự đa dạng sinh học của hệ thực vật.

Các biện pháp an toàn khi gặp ong Vespa Crabro

Tránh tiếp cận tổ ong:

• Vespa Crabro rất bảo vệ tổ của mình. Nếu phát hiện tổ ong gần nhà, tốt nhất nên tránh xa và liên hệ với các dịch vụ kiểm soát côn trùng để di dời an toàn.

Hạn chế màu sắc sặc sỡ và mùi hương mạnh:

• Tránh mặc quần áo màu sáng, đặc biệt là màu vàng hoặc màu hoa văn, khi ở gần khu vực có ong bắp cày. Hương thơm từ nước hoa hoặc mỹ phẩm cũng có thể thu hút ong.

Xử lý vết chích:

• Nếu bị Vespa Crabro đốt, hãy rửa sạch vết thương bằng xà phòng và nước, chườm đá để giảm đau và sưng. Trong trường hợp có triệu chứng dị ứng nghiêm trọng như khó thở, sưng mặt hoặc cổ họng, cần đến ngay cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.

Kết luận

Ong bắp cày là một loài côn trùng có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát côn trùng gây hại, nhưng cũng tiềm ẩn nguy hiểm cho con người do tính hung hăng và vết chích đau đớn.

Hiện nay, quá trình đô thị hóa nhanh ở một số nơi khiến môi trường sống của Vespa Crabro bị thu hẹp. Hiểu rõ về hành vi và cách phòng tránh ong bắp cày có thể giúp chúng ta bảo vệ bản thân khỏi những tình huống không mong muốn và đồng thời tôn trọng vai trò của chúng trong hệ sinh thái tự nhiên.

Tác giả: Ong Mật Golden Bee