Ong Vò Vẽ

Ong Vò Vẽ

Ong vò vẽ (tên khoa học: Vespa affinis), hay còn gọi là ong bắp cày (thuộc họ Vespidae), là một loài ong lớn phổ biến ở châu Á, đặc biệt là trong các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Hung hăng hơn các loài ong khác, như ong mật hoặc ong nghệ.

Vespa affinis nổi bật với kích thước to, thân hình mảnh mai và màu sắc thường là vàng, đen hoặc nâu. Chúng được biết đến với vai trò săn mồi và đôi khi gây ra những vết chích đau đớn nếu bị khiêu khích.

Đặc điểm nổi bật của ong vò vẽ:

Ngoại hình:

• Ong vò vẽ thường lớn hơn ong mật và ong nghệ, với chiều dài cơ thể khoảng 2-3 cm, và thân hình thon dài hơn.
• Ong chúa dài tới 30 mm, ong đực khoảng 26 mm, và ong thợ trung bình từ 22 đến 25 mm.
• Màu sắc của Vespa affinis thường là sự kết hợp giữa các vạch vàng và đen, hoặc vàng nâu. Một số loài có màu nâu đỏ đặc trưng.
• Chúng có ít lông trên cơ thể hơn ong mật và có phần eo nhỏ hơn giữa phần ngực và bụng. Có đôi cánh trong suốt và một cái ngòi chích sắc nhọn dùng để tự vệ và săn mồi.

Hành vi và lối sống:

• Ong vò vẽ là loài sống thành bầy đàn, nhưng các đàn thường nhỏ hơn so với ong mật. Một tổ ong vò vẽ có thể chứa từ vài chục đến vài trăm con, và tổ của chúng được xây dựng từ những sợi gỗ hoặc thực vật mà chúng nhai và nhả ra để tạo thành một lớp giấy mỏng bao quanh tổ.
• Tổ ong vò vẽ thường được xây ở những nơi cao như cành cây, mái nhà, hoặc hốc đá. Chúng cũng có thể làm tổ trong lòng đất, gây nguy hiểm cho con người nếu vô tình xâm phạm.

Tính cách hung hăng:

• Vespa affinis được biết đến là loài ong khá hung hăng và dễ bị kích động. Khi bị đe dọa, chúng có thể tấn công và đốt nhiều lần, không giống như ong mật chỉ đốt một lần rồi chết.
• Ong vò vẽ nổi tiếng vì hành vi hung hãn và vết chích mạnh mẽ, có khả năng gây sốc phản vệ đe dọa tính mạng.
• Vết đốt của Vespa affinis chứa nọc độc và có thể gây đau đớn, sưng tấy và trong một số trường hợp hiếm gặp, có thể gây dị ứng nặng.

Khả năng săn mồi:

• Khác với ong mật và ong nghệ chuyên thu thập mật hoa và phấn hoa, ong vò vẽ là loài săn mồi và ăn thịt. Chúng săn các loài côn trùng nhỏ như ruồi, muỗi, nhện và các loài ong khác để nuôi ấu trùng trong tổ.
• Ong vò vẽ kiếm ăn gần mặt đất ở những khu vực cỏ, rừng và đất hoang. Vespa affinis đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát quần thể côn trùng trong tự nhiên, tuy nhiên chúng cũng có thể trở thành kẻ thù với các loài ong khác do sự hung hăng của mình.
• Chế độ ăn uống của chúng đa dạng, bao gồm cả carbohydrate như nhựa cây, mật ong, trái cây và nước bọt của ấu trùng, cũng như thức ăn giàu protein như carrion, ong bắp cày và ong mật.
• Thức ăn lỏng như mật hoa từ hoa là phần chính của chế độ ăn uống của Vespa affinis. Chúng cũng săn những con ruồi bị thu hút bởi xác sống.

Chu kỳ sinh trưởng:

• Tổ của ong vò vẽ bắt đầu được xây dựng vào mùa xuân bởi một ong chúa mới, và dần dần phát triển khi ong chúa đẻ trứng và các ong thợ ra đời.
• Vào cuối mùa hè và đầu mùa thu, tổ ong vò vẽ đạt đỉnh điểm về kích thước và số lượng. Lúc này, ong đực và ong chúa mới được sinh ra để giao phối. Sau đó, ong chúa cũ và phần lớn ong thợ sẽ chết, chỉ có các ong chúa mới ngủ đông để tiếp tục chu kỳ vào năm sau.

Vai trò thụ phấn:

• Mặc dù ong vò vẽ là loài săn mồi chủ yếu, chúng cũng đóng một vai trò nhất định trong việc thụ phấn khi bay từ hoa này sang hoa khác để thu thập thức ăn. Tuy nhiên, vai trò thụ phấn của chúng không quan trọng bằng ong mật hay ong nghệ.

Phân bố:

• Loài Vespa affinis phổ biến khắp châu Á nhiệt đới và cận nhiệt đới. Chúng được tìm thấy ở nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm Sri Lanka, Hồng Kông, Đài Loan, Myanmar, Thái Lan, Lào, Việt Nam, Sumatra, Philippines (đặc biệt là Palawan) và Malaysia.

Tổ ong:

• Tổ của ong vò vẽ được xây dựng trên cây cao hoặc có thể ở các vị trí thấp hơn như trong bụi cây hoặc mái nhà.
• Tổ thường dài và có hình quả lê hoặc hình giọt nước ở các vùng nhiệt đới, trong khi ở vùng cận nhiệt đới, tổ có hình bầu dục với đỉnh tròn.
• Các tổ có một lớp vỏ mỏng với nhiều lớp hình tròn xếp chồng lên nhau.

Vai trò của Vespa affinis trong tự nhiên:

Kiểm soát quần thể côn trùng:

• Ong vò vẽ giúp kiểm soát số lượng các loài côn trùng gây hại như ruồi, muỗi và các loài sâu bọ ăn cây trồng. Đây là một lợi ích quan trọng của Vespa affinis đối với nông nghiệp và sinh thái học.

Thụ phấn phụ:

• Dù không phải là loài thụ phấn chính, ong vò vẽ vẫn tham gia vào việc thụ phấn cho các loại hoa khi chúng di chuyển từ hoa này sang hoa khác để tìm mật. Điều này cũng giúp tăng sự đa dạng sinh học cho hệ thực vật.

Mối nguy hiểm từ ong vò vẽ:

Tính hung hăng và vết đốt nguy hiểm:

• Vespa affinis thường có tính bảo vệ tổ rất cao. Khi cảm thấy bị đe dọa, chúng sẽ tấn công mạnh mẽ và có thể đốt nhiều lần, gây đau đớn và tiềm ẩn nguy cơ cho con người.
• Đối với những người bị dị ứng với nọc độc của ong, vết đốt của ong vò vẽ có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng, bao gồm cả sốc phản vệ, một tình trạng y tế nguy hiểm.

Gây hại cho con người:

• Tổ ong vò vẽ thường được xây dựng gần hoặc trong nhà của con người, như trên mái nhà, trong nhà kho, hoặc dưới lòng đất. Điều này có thể dẫn đến các vụ tai nạn nếu con người vô tình phá hủy tổ hoặc tiếp xúc gần tổ ong.

Cách phòng tránh và xử lý khi bị đốt:

Phòng tránh:

• Tránh tiếp cận hoặc phá hủy các tổ Vespa affinis, đặc biệt là khi chúng được xây dựng ở những khu vực gần nhà. Nếu phát hiện tổ ong, hãy liên hệ với các dịch vụ kiểm soát côn trùng chuyên nghiệp để di dời an toàn.
• Tránh mặc quần áo màu sáng hoặc có hoa văn rực rỡ khi ở gần khu vực có nhiều ong vò vẽ, vì chúng dễ bị thu hút bởi những màu sắc này.

Xử lý khi bị đốt:

• Nếu bị đốt bởi Vespa affinis, hãy rửa vết thương bằng xà phòng và nước sạch, sau đó chườm đá để giảm đau và sưng.
• Trong trường hợp phản ứng dị ứng nghiêm trọng như khó thở, sưng môi, mặt, hoặc cổ họng, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

Kết luận

Ong vò vẽ là một loài côn trùng quan trọng trong việc kiểm soát côn trùng gây hại, nhưng chúng cũng là một mối nguy hiểm tiềm tàng đối với con người do tính hung hăng và khả năng gây đau đớn khi đốt. Việc nhận biết và phòng tránh Vespa affinis là rất quan trọng để bảo vệ an toàn cho con người, đặc biệt là ở những khu vực mà chúng thường làm tổ.

Tác giả: Ong Mật Golden Bee