Ong Mật Nội

Ong Mật Nội

Ong mật nội địa (Apis cerana) là một loài ong mật bản địa ở nhiều quốc gia châu Á, bao gồm Việt Nam. Loài ong này là ong hoang dã nhưng được nuôi từ lâu đời và có khả năng thích nghi tốt với điều kiện môi trường nhiệt đới và cận nhiệt đới.

• Ong rừng sinh sôi và phát triển mạnh ở các nước như Trung Quốc, Ấn Độ và Thái Lan.
• Chúng có thể được nuôi để lấy mật ong. Tại Việt Nam, vùng trung du miền núi là quê hương của loài ong bản địa.
• Ong mật nội có kích thước nhỏ, tính cách hiền lành và ít hung dữ hơn so với các loài ong ngoại.
• Hiện nay, giống ong này đang phải cạnh tranh quyết liệt với giống ong Ý vì ong Ý có năng suất cao hơn và thị trường lại chuộng mật ngoại hơn.

Một số giống ong nội địa phổ biến ở Việt Nam và châu Á bao gồm:

Ong dú (Meliponini):

• Ong dú còn được gọi là ong không ngòi chích, chủ yếu sống ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Chúng nhỏ hơn nhiều so với ong mật Apis cerana và không có khả năng chích.
• Mật ong dú thường được đánh giá cao vì hàm lượng dinh dưỡng và giá trị y học của nó.

Ong khoái (Apis dorsata):

• Đây là một loài ong mật lớn, sinh sống tự nhiên ở rừng, thường làm tổ trên các cành cây cao hoặc vách đá. Ong khoái sản xuất mật ong có chất lượng cao nhưng rất hung dữ, khó nuôi trong điều kiện nhân tạo.
• Mật ong khoái được thu hoạch từ tự nhiên, và quá trình thu hoạch thường khó khăn do tính chất hoang dã của chúng.

Ong ruồi (Apis florea):

• Là một loài ong mật nhỏ, tổ của chúng thường treo trên các cành cây nhỏ hoặc các khe hở trong môi trường tự nhiên.
• Mặc dù sản lượng mật ong ruồi không nhiều, ong ruồi vẫn đóng vai trò quan trọng trong quá trình thụ phấn.

Những giống ong nội địa này đều có khả năng thích nghi tốt với môi trường bản địa và mang lại giá trị kinh tế, đặc biệt là mật ong và việc thụ phấn tự nhiên cho cây trồng.

Đặc điểm của ong nội

• Kích thước: Ong nội có kích thước nhỏ hơn so với các loài ong mật ngoại như ong mật Ý (Apis mellifera). Thân ong nhỏ, thon gọn, thích hợp cho việc di chuyển trong các khu vực rừng rậm và môi trường phức tạp.
• Màu sắc: Ong mật bản địa có màu vàng nâu hoặc đen nhạt.
• Tính cách: Ong nội địa ít hung dữ hơn so với các loài ong mật ngoại, nhưng chúng có khả năng tự bảo vệ tốt khỏi các kẻ thù tự nhiên. Chúng cũng có khả năng phản ứng nhanh với những thay đổi trong môi trường.
• Khả năng thu mật: Ong nội địa có khả năng thu thập mật hoa từ nhiều loại hoa dại khác nhau, đặc biệt là ở các vùng núi, rừng. Tuy nhiên, so với ong mật ngoại, sản lượng mật ong của ong nội thường thấp hơn. Điều này làm cho mật ong có xu hướng quý hiếm và được đánh giá cao về mặt chất lượng, do chúng thường thu thập mật từ các loài cây hoang dã.

Giống ong bản địa có năng suất mật rất thấp. Một đàn ong bản địa chỉ cho khối lượng mật khoảng 1,2 kg trong một vụ nuôi.

Trung bình, giống ong bản địa cho khối lượng 36 kg mật/đàn/năm. Tuy vậy, đàn nội địa rất chăm chỉ, có thể tận dụng hết thức ăn ở gần và chịu rét giỏi hơn ong ngoại.

Ưu điểm của ong mật bản địa

• Khả năng chống chịu bệnh tật tốt: Ong mật bản địa ít bị mắc các bệnh do ký sinh trùng như loài ve Varroa, điều mà ong mật ngoại thường phải đối mặt.
• Thích nghi với điều kiện khí hậu địa phương: Ong nội có khả năng thích nghi tốt với điều kiện thời tiết nhiệt đới và cận nhiệt đới, bao gồm cả các mùa mưa và khô hạn.
• Ít yêu cầu chăm sóc: Do có khả năng thích nghi tốt với môi trường tự nhiên, ong nội địa ít phụ thuộc vào việc chăm sóc kỹ lưỡng của con người.

Nhược điểm của ong mật nội

• Sản lượng mật thấp hơn: So với các loài ong mật ngoại như ong Ý hay ong Carniolan, ong mật bản địa cho sản lượng mật thấp hơn, do chúng tập trung nhiều vào xây dựng tổ và duy trì sức khỏe của đàn.
• Xu hướng chia đàn cao: Ong nội địa có xu hướng chia đàn thường xuyên hơn, điều này có thể làm mất đi một phần lớn đàn ong nếu không được quản lý đúng cách.

Nuôi ong mật bản địa ở Việt Nam

Ong nội địa được nuôi rộng rãi ở các vùng nông thôn, miền núi, và rừng của Việt Nam. Người dân thường sử dụng các loại thùng nuôi ong mật đơn giản để nuôi ong mật nội, tận dụng các nguồn mật hoa phong phú từ rừng tự nhiên. Mật con ong bản địa thường được đánh giá cao về hương vị, chất lượng, và có nhiều công dụng trong y học cổ truyền.

Kết luận

Ong mật nội địa là loài ong bản địa phổ biến tại Việt Nam, với khả năng thích nghi cao với môi trường tự nhiên và ít mắc bệnh tật. Mặc dù sản lượng mật ong của loài này không cao bằng các loài ong ngoại, nhưng chất lượng mật thường được đánh giá cao.

Tác giả: Ong Mật Golden Bee